سوره بقره آیه 41

  وَ آمِنُوا بِما أَنْزَلْتُ مُصَدِّقاً لِما مَعَكُمْ وَ لا تَكُونُوا أَوَّلَ كافِرٍ بِهِ وَ لا تَشْتَرُوا بِآياتِي ثَمَناً قَلِيلًا وَ إِيَّايَ فَاتَّقُونِ‏ «41»

ترجمه : و به آنچه (از قرآن) نازل كردم، ايمان بياوريد كه تصديق مى‏كند آنچه را (از تورات) با شماست. و نخستين كافر به آن نباشيد و آيات مرا به بهاى ناچيز نفروشيد و تنها از من پروا كنيد.

در پاسخ به این پرسش كه آن عهد مورد نظر چه بود كه بنى اسرائیل باید به آن وفا مى كردند، دیدگاهها متفاوت است؛ ازجمله:

1. ایمان به آخرین پیام آور خدا

گروهى ازجمله ابن عبّاس براین اعتقادند كه این پیمان، همان است كه در تورات آمده بود و براى یهودیان روشن مى ساخت كه: پیامبرى به نام محمّد(ص) برخواهیم انگیخت؛ آنگاه هركس به او ایمان آورد و فرمانش را گردن نهد، به پاداشى پرشكوه - چون پاداش پیروى از موسى و یا ایمان و عمل به دستورات قرآن و پیامبر - نائل خواهد آمد؛ و هر كه به او كفر ورزد، گناهش سهمگین و كیفرش آتشهاى شعله ور دوزخ خواهد بود.

با این بیان، معناى آیه شریفه چنین مى شود: هان اى بنى اسرائیل! به سفارش من درمورد آخرین پیامبرم - محمّد - عمل كنید تا من نیز به پیمان خود با شما عمل كنم و شما را به بهشت درآورم.

دلیل اینكه چرا این دستور و سفارش خدا عهد نامیده شده، یا بخاطر اهمیت بسیارش است و یا بدان جهت است كه آن را در كتاب آسمانى خویش یافته بودند؛ درست همانگونه كه این حقیقت در قرآن شریف بعنوان پیمان آمده است:

«وَ اِذْ اَخَذَاللَّهُ میثاقَ الَّذینَ اُوتُواالْكِتابَ لَتُبَیِّنُنَّهُ لِلنّاس ِ وَ لا تَكْتُمُونَهُ...»

و [بیاد آور] هنگامى را كه خدا از كسانى كه به آنان كتاب ارزانى شده بود، پیمان گرفت كه بى گمان باید [پیام ] آن را [به روشنى تمام ] براى مردم بیان كنید و آن را پوشیده ندارید؛ امّا آنان آن [پیمان ] را پشت سر افكندند.

2. عمل به تورات

برخى مى گویند: منظور از این پیمان كه در آیه شریفه آمده، عمل به تورات است. خداوند در آیه دیگرى به آنان مى فرماید:

«خُذُوا ما آتَيْناكُمْ بِقُوَّةٍ...»

آنچه را به شما دادیم، با همه توان بگیرید و آنچه را در آن است، بخاطر داشته باشید.

3. پیمانى است كه از آنان گرفت

قتاده مى گوید: منظور از پیمان در آیه مورد بحث، همانا پیمانى است كه به بیان قرآن، خدا از فرزندان اسرائیل گرفت:

«وَلَقَدْ اَخَذَاللَّهُ میثاقَ بَنى اِسْرائیلَ وَ بَعَثْنا مِنْهُمُ اَثْنَىْ عَشَرَ نَقیبَاً وَ قالَ اللَّهُ اِنّى مَعَكُمْ لَئِنْ اَقَمْتُمُ الصَّلوةَ وَ آتَیْتُمُ الزَّكوةَ وَ آمَنْتُمْ بِرُسُلى ...»

بى گمان خدا از فرزندان اسرائیل پیمان گرفت؛ و از آنان دوازده [چهره ] سرشناس برانگیختیم. و خدا فرمود: من با شما هستم اگر نماز را بپا دارید و زكات بدهید و به پیام آورانم ایمان بیاورید...

4. دستورات و هشدارها

عدّه اى از مفسّران گفته اند: منظور از عهد و پیمان در آیه شریفه، دو چیز است:

نخست دستورات واجب خدا، و دیگر هشدارها و محرّمات او.

5. یادآورى نعمت ها

و سرانجام اینكه گروهى گفته اند: منظور از پیمان، برشمردن و یادآورى نعمتهاى گرانى است كه خدا به پدران آنان و خود انسان ارزانى داشته است؛ این نعمتها آنان را موظّف مى سازد كه در مقام سپاس و حق شناسى برآیند و به عهد خویش با خدا عمل كنند.

یادآور مى شود كه ازمیان دیدگاههاى پنجگانه، بهترین آنها همان دیدگاه نخست است؛ كه بیشتر مفسّران نیز آن را پذیرفته اند.

«و ايّاى فارهبون» و تنها از من بترسید [از اینكه پیمانهاى خود را بشكنید]

نكته‏ ها:

اين آيه خطاب به دانشمندان يهود مى‏فرمايد: قرآن، هماهنگ با بشاراتى است كه در تورات شماست. «1» شما دانشمندان، زمانى مبلغ و منتظر ظهور اسلام بوديد، اكنون پيشگامان كفر نشويد تا به پيروى از شما، ساير يهود از اسلام آوردن سر باز زنند، آيات الهى را به بهاى ناچيزِ رياست دنيا، نفروشيد و از خدا بترسيد.

پيام‏ ها:

1- اعتقادات صحيح مردم را قبول كنيم، تا آنان نيز سخن ما را بپذيرند. «مُصَدِّقاً لِما مَعَكُمْ»

2- وجود تحريف در بخشى از تورات و انجيل، مانع قبولى بخش‏هاى ديگر نيست. «مُصَدِّقاً لِما مَعَكُمْ»

3- انحراف علما، سبب انحراف ديگران مى‏شود. «وَ لا تَكُونُوا أَوَّلَ كافِرٍ»

4- رمز سكوت و كتمان‏هاى نابجاى دانشمندان، وابستگى‏هاى مادّى آنان است. «وَ لا تَشْتَرُوا بِآياتِي ثَمَناً قَلِيلًا»

5- با توجّه به اين‏كه متاع دنيا قليل است، رسيدن به تمام منافع دنيا، ارزش يك لحظه انحراف را ندارد. «ثَمَناً قَلِيلًا»

6- به جاى نگرانىِ از دست دادن مال ومقام بايد از قهر خدا ترسيد. «إِيَّايَ فَاتَّقُونِ»