فضیلت زیارت اربعین

 روز بيستم ماه صفر، روز اربعين و به قول شيخين - شيخ مفيد و شيخ طوسي- بازگشت اهل حرم امام حسين عليه السلام از شام به مدينه، و روز ورود اولين زائر آن حضرت جابربن عبدالله انصاري به کربلا، جهت زيارت امام حسين عليه السلام است . زيارت آن حضرت در اين روز مستحب است. که به فرموده امام حسن عسکري عليه السلام از نشانه هاي مؤمن است.
قال العسکري عليه السلام: "علامات المؤمنين خمس : صلاةُ الاحدي و الخمسين و زيارةُ الاربعين والتـَختم في اليَمين و تـَعفيرُ الجـَبين و الجَهر ببسم الله الرحمن الرحيم."(1)
از حضرت امام حسن عسکري عليه السلام روايت شده که فرمودند:
علامات مؤمن پنج چيز است:
1- اقامه پنجاه و يک رکعت نماز فريضه و نافله در شبانه روز.
2- زيارت اربعين.
3- انگشتر به دست راست کردن.
4- جبين را در سجده بر خاک گذاشتن.
5- در نماز بسم الله الرحمن الرحيم را بلند گفتن.

فضایل و ثواب خواندن زیارت اربعین
با فهم مطالب آن و عمل کردن به آنها

اربعين، چهلمين روز شهادت امام حسين عليه السلام است که جان خود و يارانش را فداي دين کرد. ازآنجا که گراميداشت ‏خاطره شهيد و احياء اربعين وي، زنده نگهداشتن‏ نام و ياد و راه اوست و زيارت، يکي از راههاي ياد و احياء خاطره است، زيارت‏ امام حسين‏«ع‏» به ويژه در روز بيستم ماه صفر که اربعين آن حضرت است، فضيلت بسياردارد.
امام حسن عسکري‏«ع‏» در حديثي علامتهاي ‏«مؤمن‏» را پنج چيز شمرده است:پنجاه و يک رکعت نماز در شبانه روز که هفده رکعت آن نمازهاي واجب و مابقي نوافل مي باشد، زيارت اربعين، انگشتر در دست راست کردن، پيشاني بر خاک نهادن در نماز ‏و«بسم الله الرحمن الرحيم» را در نماز،آشکارا گفتن.(1)
زيارت اربعين که در اين روز مستحب است، در کتب ادعيه آمده است ‏و به اينگونه شروع مي‏شود: «السلام علي ولي الله و حبيبه...» که اين متن،از طريق ‏صفوان جمال از امام صادق‏«ع‏» روايت‏ شده است. زيارت ديگر آن است که جابربن‏عبدالله انصاري دراين روز خوانده است و متن زيارت به عنوان زيارتنامه آن امام در نيمه ‏ماه رجب نقل شده و با جمله‏«السلام عليکم يا آل الله...» شروع مي‏شود.(2) مورخان نوشته‏اند که جابربن عبدالله انصاري، همراه عطيه عوفي موفق شدند که درهمان اولين اربعين پس ازعاشورا به زيارت امام حسين‏«ع‏» نائل آيند. وي که آن هنگام ‏نابينا شده بود، در فرات غسل کرد و خود را خوشبو ساخت و گامهاي کوچک برداشت تا سر قبر حسين بن علي‏«ع‏» آمد و با راهنمايي عطيه، دست روي قبر نهاد و بيهوش شد، وقتي به هوش آمد، سه بار گفت: يا حسين! سپس گفت:«حبيب لا يجيب حبيبه...» آنگاه ‏زيارتي خواند و روي به ساير شهدا کرد و آنان را هم زيارت نمود.(3)

زيارت پياده

غير ازعشق و محبت، که پاي زائر را پياده به مرقد امام حسين‏عليه السلام مي‏کشاند و رنج ‏سفر و خوف و خطر را به جان مي‏خرد، پياده روي براي زيارت سيد الشهدا، ثواب بسيار دارد و مورد تاکيد پيشوايان دين است. امام صادق‏«ع‏» فرموده است:«من خرج من منزله يريد زيارة قبرالحسين بن علي‏«ع‏» ان کان ماشيا کتبت له بکل خطوة حسنة و محا عنه سيئة...»(4) هر کس به قصد زيارت امام حسين‏«ع‏»، پياده از خانه‏اش خارج شود، خداوند در مقابل هر گام، براي او حسنه‏اي مي‏نويسد و گناهي از او مي‏زدايد.
يکي از زائران هميشگي امام حسين‏«ع‏» که هر ماه آن حضرت را زيارت مي‏کرده، به خاطر پيري و ناتواني، يک بار نتوانست برود. نوبت بعد که پياده پس از چند روز راهپيمايي به ‏حرم مي‏رسد و سلام مي‏دهد و نماز زيارت مي‏خواند، در خواب،آن حضرت را مي‏بيند که به وي مي‏گويد:چرا به من جفا کردي، تو که نيکوکار بودي... (5) اين شدت عنايت ائمه ‏را به زائر پياده مي‏رساند. معاوية بن وهب- از اصحاب امام صادق عليه السلام- مي‏گويد:
خدمت آن حضرت رسيدم. در مصلاي خود در خانه‏اش نشسته بود و پس از نماز با خداوند راز و نياز مي‏کرد. از جمله- در دعا نسبت به زائران قبرحسين‏«ع‏»- مي‏گفت:
«خدايا زائران قبرحسين را بيامرز، اينان که در اين راه، پول خرج مي‏کنند، بدنهاي خود را دراين راه در معرض خطر قرار مي‏دهند... خدايا رحم کن بر چهره‏هايي که آفتاب، رنگ آنها را تغيير داده، صورتهايي که متوجه قبراباعبدالله است، چشمهايي که در محبت ما اشک ‏مي‏ريزد... خدايا اين جانها و بدنها را به تو مي‏سپارم، تا کنار حوض کوثر به هم برسيم...»(6) اين سنت زيارت پياده، از زمان ائمه بوده و تا کنون نيز ادامه دارد و اجر بيشماري براي ‏آن نقل شده است. فاضل دربندي مي‏نويسد: اين پياده بودن، يا به جهت فقيربودن زائراست که نشان مي‏دهد اين زيارت، برخاسته از شوق و محبت است، يا به جهت آنست که ‏زائر، خود را در برابر سلطان اقليم جوانمردي و خورشيد سپهر عصمت و شهادت کوچک ‏مي‏شمارد و در راه او، رنج ‏سفر پياده را بر خود هموار مي‏کند و هر دو ارزشمند است.(7) در عراق، از سالها پيش چنين رسم است که هيئتها، دسته‏ها و کاروانهايي کوچک يا بزرگ، درايام خاصي از بصره، بغداد وعمدتا از نجف، براي زيارت کربلا پياده حرکت‏مي‏کنند. به ويژه درايام زيارتي خاص مثل نيمه شعبان، اول رجب، ايام عاشورا و اربعين ‏بيشتر و پرشکوه تر است و اغلب، راه کنار ساحل فرات را انتخاب مي‏کنند که از نجف تا کربلا 18 فرسنگ است و چند روز طول مي‏کشد. دراين کاروانهاي زيارتي پياده، علماي ‏بزرگ هم شرکت مي‏کردند، همچون ميرزاي ناييني، آية الله کمپاني، سيد محسن امين، وبسياري ازعلماي معاصر. دراين مسير، ديدار با عشاير و فعاليتهاي تبليغي هم انجام ‏ي‏گرفت و شعارهايي هم مطرح مي‏شد و روضه‏خواني برگزار مي‏گشت.
در ايام حکومت بعثيها، اين پياده رويهاي پر شکوه، آن هم از طريق جاده غير رسمي‏ کنار فرات، رنگ مبارزه و مخالفت با رژيم عراق هم به خود مي‏گرفت و يک بار هم در ايام ‏اربعين حسيني در سال 1397 ه.ق به درگيريهاي سخت ميان نيروهاي بعثي با انقلابيون ‏شيعه و کاروانهاي زيارتي در طول راه و در حرم اباعبدالله الحسين‏«ع‏» انجاميد و کشته‏ها ومجروحان بسياري داد، (8) و به‏«اربعين خونين‏» معروف شد. نچه در راه طلب خسته نگردد هرگز پاي پر آبله و باديه پيماي من است.

شعر درباره اربعین

در کوي عشق، درد و بلا کم نمي‏شود
از باغ خلد، برگ و نوا کم نمي‏شود
تيغ شهادتست دل گرم را علاج
اين تشنگي به آب بقاء کم نمي‏شود
قاصد، تسلي دل عاشق نمي‏دهد
شوق حرم به قبله نما، کم نمي‏شود

نوشت ها:

1- بحارالانوار،ج 98،(بيروت) ص 329/ المزار، شيخ مفيد، ص 53.
2- مفاتيح الجنان، زيارت اربعين.
3- منتهي الآمال،ج 1، حوادث اربعين/ نفس المهموم، ص 322/ بحارالانوار،ج 98، ص 328.
4- بحارالانوار،ج 98، ص 28/ المزار، شيخ مفيد، ص30.
5- همان، ص 16.
6- همان، صص 52 و 8 .
7- اسرارالشهادة، فاضل دربندي، ص136،(چاپ سنگي).
8- شرح مبسوط ماجرا در کتاب‏«انتفاضة صفرالاسلاميه‏»از رعد الموسوي آمده است