شیطان شناسی - قسمت 19- راه نفوذ شیطان (3)

نفوذ شیطان از طرف راست

شیطان وعده داده که از طرف راست نیز بر ما بتازد. منظور او از طرف راست چیست؟ دیدیم امام باقر(ع) فرمودند: منظورش این است که :«دینشان را فاسد می کنم. نمی گذارم اعتقادات دینی شان سالم بماند، چگونه؟ گمراهی را برایشان زیبا جلوه می دهم. باطل را در چشمانشان حق جلوه می دهم، شبهات را برایشان تزیین می کنم. در دینشان شبهه افکنی می کنم تا به انحراف بیفتد»

برخی دیدگاه های به اصطلاح عارفانه درباره شیطان

برای نمونه، یکی دو مثال، آن هم از خود شیطان برای شما ارایه می کنم.

همان طور که می دانیم ما شیطان را معلون و رجیم می دانیم. نمی دانم چند درصد از شما اهل مطالعه ی کتبی هستید که اصطلاحا به آن ها کتب «کتب عرفانی» می گویند. متاسفانه تعداد آن ها کم نیست. اگر این هار ا خوانده باشید، می بینید که در مورد شیطان چه اعتقادی دارند؟ می گویند:« شیطان برای این به آدم سجده نکرد که محو توحید خدا بوده»، و گفت:« خدایا، من به خاطر عشق تو که یگانه ای، نمی توانم بر آدم سجده کنم»

ز عشقش سجده ی آدم نکردم                     که تا او سوی دیگر کس نگردم

یعنی تا خدا هست،  چرا سراغ غیر خدا بروم؟ می دانید شاعر این شعر ها کیست؟ احتمالا خیلی از شما نام او را شنیده اید. از کسانی است که در قرن هفتنم به عنوان عارف مطرحش می کنند. و این لفظ«عارف» چقدر مظلوم واقع شده است. کتابی نگاشته که یک فصل آن درباره ی تعریف و تمجید از شیطان است می گوید:

چنان هستی خود در عشق او باخت                            کزو بر سجده ی آدم نپرداخت

که شیطان طرف موجودی چنان است                           که دست رد بی پروانگان است

یا می گویند: اصلا می دانید چرا خداوند شیطان را خلق کرد؟ برای این که اجانب و اغیار را از درگاه الهی دور کند در همان کتاب، از قول بعضی عرفا نوشته است:

الشیطانُ کلبُ فی باب هذه الدار لِیَستَبعِدَ منها الأَ جانِبَ و الأغیارِ.

شیطان سگی است در خانه ی خدا، تا این که اجانب و اغیار را از درگاه الهی دور کند. یعنی مقام بزرگی دارد، به قول ایشان شیطان، سگ بیگانه گیر است. یعنی خدا سگی قرار داده که فقط بیگانه ها را می گیرد، و فقط آن هایی که موحد واقعی هستند، می توانند عبور کنند. و این پست را هم خود خدا به او داده است. پس اگر این طور است، باید دست شیطان را هم بوسید؟ عجب پست بالایی خدا به او داده است!

می بینید خود شیطان چگونه این ها را فریب داده است؟ این مطالب را به نام عرفان در دانشگاه می خوانند و خیلی هم از آن دفاع می کنند، و در رساله هایشان هم مینویسند و با همین حرف ها به قول معروف برای دیگران کلاس می گذارند!

اما همین جا پاسخ این حرف را می دهم که برای کسی شبهه ایجاد نشود. شیطان سگی است که چه کسی  را می گیرد؟ خودی ها را می گیرد یا بیگانه ها را؟

در شب های قبل، از امام صادق(ع) خواندیم که وقتی خداوند شیطان را خلق فرمود، شیطان گفت: من فقط سراغ شیعیان امیرالمومنین می روم. فرمودند:«  فَمَا یَقْصِدُ فِیهَا إِلَّا أَوْلِیَاءَنَا.» شیطان در دنیا، کسی جز دوستان اهل بیت را قصد نمی کند. می خواهد آن ها را به انحراف بکشد، آن ها را از درگاه خدا دور کند و کاری کند که عاقبت به خیر نشوند. یا رسول خدا(ص) فرمودند:

یُرِیدُ أَن یَصُدَّهُم عَن وَلایَةِ أَمِیرِالمُومِنینَ.

می خواهد آن ها را از ولایت امیرالمومنین(ع) باز دارد.

حال آیا می شود گفت: او کسی است که بیگانگان و اغیار را دور می کند؟ هرگز.

شیطان: مورد تایید و کارگزار خدا؟!

اشتباه نشود. خداوند به شیطان مهلت داده، ولی کار او را تایید نکرده است. آن شبهه ای که ذهن ها را می گزد همین است. بعضی ها گمان می کنند خدا به شیطان مهلت داده، یعنی کار او را هم تایید کرده است. مگر خدا به گناهکارانی مثل ابن زیاد و عمر بن سعد و یزید و معاویه مهلت نداد؟ آیا خدا نمی توانست دست آن ها را خشک کند، یا مغز آن ها را از کار بیندازد و یا آن ها را فلج کند تا نتوانند چنین جنایاتی بیافرینند؟ پس چرا نکرد؟ آیا از این ها راضی بود که این کار را نکرد؟ آ ن ها که جای خود دارند، اگر ما هم گناه کنیم، خدا می تواند راهمان را سد کند، ولی چرا چنین نمی کند؟ چون می خواهد ما را امتحان می کند: نه این که به گناه ما راضی باشد.

این نکته ی خیلی ظریفی است. اگر خداوند از انجام معصیتی مانع نشد، به این معنا نیست که نسبت به آن راضی و خشنود است. تمام کار های شیطان معصیت و اغواست. فقط چند نصیحت به انبیا کرده که بعضی از آن را در شب های  گذشته خواندیم. به عنوان مثال به حضرت نوح (ع) گفت: « من تو را نصیحتی می کنم، چون به گردن من حق داری زیرا با نفرین بر قومت، خیال مرا از تلاش  برای هلاکت آن ها راحت کردی!» نصیحتش این بود که «کبر نورز»، زیرا کبربود که باعث شد سجده بر آدم را ترک کند و از درگاه الهی رانده شود.

غیر از این، اگر نصایح ابلیس را جمع کنیم چند مورد بیش نیست، بقیه اش معصیت و شیطنت است، و خداوند به هیچ کدام آن راضی نیست. او به خاطر همین کارهایش از درگاه خدا رانده تر، معلون تر و مطرود تر می شود. نباید گمان کرد چون خدا دست شیطان را باز گذاشته تا این اضلال ها و انحراف ها را ایجاد کند، پس خودش نیز به آن راضی است، و برخی قائلند شیطان کارگزار خداست و از جانب او منصب «اضلال» دارد. خیلی عجیب است! یعنی چه؟ مجموعه ای را فرض کنید که یک رئیسی دارد، آن رئیس به یکی از کارمندانش ماموریت می دهد و می گوید« من این کار را به تو سپردم و تو را مسئول آن نمودم.» این یعنی« من مسئول ، کاری را به شما محول کرده ام و خودم نسبت به انجام آن توسط شما راضی هستم.» اگر کسی به این معنا شیطان را کارگزار خدا بداند به انحراف دچار شده چون خواه ناخواه قائل شده که خدا از تمامی شیطنت های ابلیس راضی است بلکه اصلا خودش این مسئول یت را به شیطان محول کرده است. این در حالی است که قرآن کریم می فرماید:

وَلَا يَحْسَبَنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا أَنَّمَا نُمْلِي لَهُمْ خَيْرٌ لِأَنْفُسِهِمْ ۚ إِنَّمَا نُمْلِي لَهُمْ لِيَزْدَادُوا إِثْمًا ۚ وَلَهُمْ عَذَابٌ مُهِينٌ

و آنان که کافر شدند، نپندارند مهلتی که به آنان می دهیم برایشان نیکوست، تنها بدین خاطر مهلتشان می دهیم که بر گناه بیفزایند، و برای آنان عذابی خوار کننده است.

خدا به کافران مهلت می دهد تا با سوء اختیار خود، بیشتر گناه کنند و بیشتر مستحق عقوبت شوند. شیطان هم مشمول همین قاعده است. این حرف ها را خود شیطان درست کرده است. برای آن که در ذهن بعضی ها بیندازد و آن ها هم در کتاب ها بنویسند و همین مطالب در کتاب های ادبیات بیاید و مردم به اسم عرفان این ها را بخوانند و عده ی زیادی به انحراف کشیده شوند. یکی از درد سر های ما در بحث شیطان همین است که تازه باید ثابت کنیم شیطان، «رجیم» و «مطرود» و «ملعون» خدا است! همین فردی را که از او نام بردم، آیات متعددی از قرآن را توجیه و تاویل نادرست کرده برای این که عمل شیطان را به شکلی موجه جلوه دهد. این فقط یک مثال بود برای آن که ببینید چگونه شیطان در امر دین فساد می کند، و گمراهی و شبهه را زیبا جلوه می دهد.