سوره بقره آیه 77-75

75. اَفَتَطْمَعُونَ اَنْ یُؤْمِنُوا لَكُمْ وَ قَدْ كانَ فَریقٌ مِنْهُمْ یَسْمَعُونَ كَلام اللَّهِ ثُمَّ یُحَرِّفُونَهُ مِنْ بَعْدِ ما عَقَلُوهُ وَ هُمْ یَعْلَمُونَ.

76. وَ اِذا لَقُواالَّذینَ آمَنُوا قالُوا آمَنّا وَ اِذا خَلا بَعْضُهُمْ اِلى بَعْض ٍ قالُوا اَتُحَدِّثُونَهُمْ بِما فَتَحَ اللَّهُ عَلَیْكُمْ لِیُحاجُّوكُمْ بِهِ عِنْدَ رَبِّكُمْ اَفَلا تَعْقِلُونَ.

77. اَوَلا يَعْلَمُونَ اَنَ اللَّهَ يَعْلَمُ ما يُسِرُّونَ وَ مايُعْلِنُونَ.

ترجمه

75. آیا [براستى ] طمع [و آرزو] دارید كه اینان به شما ایمان بیاورند؟ بااینكه گروهى از آنان سخنان خدا را مى شنیدند، آنگاه آنها را پس از فهمیدنش تحریف مى كردند، درحالیكه خود مى دانستند.

76. و هنگامى كه با كسانى كه ایمان آورده اند روبرو مى شوند، مى گویند: «ما ایمان آورده ایم.» و چون با یكدیگر خلوت مى كنند، مى گویند: «چرا از آنچه خدا [درمورد ویژگیهاى پیامبر] بر شما عیان ساخته است، براى آنان باز مى گویید تا آنان در پیشگاه پروردگارتان با آن برضد شما استدلال كنند؟ پس آیا خرد خويش را بكار نمى گيريد؟!»

77. آیا نمى دانند كه خدا آنچه را پوشيده مى دارند و آنچه را آشكار مى سازند، [همه را] مى داند؟

در آیات گذشته، روى سخن با یهودیان عصر پیامبر (ص) بود؛ امّا از این آیه به بعد، خطاب متوجّه مردم باایمان است كه: هان اى ملت پیامبر! آیا شما آرزو داريد كه اين حق ستيزان به قرآن و پيامبر ايمان آورند و به راه و رسم شما دل بندند؟ آیا طمع و اميد آن را داريد كه با خردورزى و انديشه درست، آگاهانه و آزادانه حق را پذیرا شوند؟ درحالیكه گروهى از اینان آیات خدا را مى شنیدند و آنگاه آن را تحریف مى كردند، با اینكه خود مى دانستند مفاهیم و پیامهاى خدا را تغییر مى دهند. با این وصف، آیا هنوز به هدايت آنان اميدواريد؟:

افتطمعون ان يومنوا لكم و قدكان فریقٌ منهم يسمعون كلام اللَّه ...

این گروه چه كسانى بودند؟

منظور آیه شریفه از گروهى كه كلام خدا را مى شنیدند و تحریف مى كردند، چه كسانى است؟

در این مورد دو دیدگاه ارائه شده است:

1. بعضى از دانشمندان علوم قرآن گفته اند: منظور، آن گروه از دانشوران یهود است كه تورات را تحریف كردند و به دلخواه خویش آنچه را خواستند، روا و پسندیده اعلان كردند و بقیه را ناروا خواندند.

2. و برخى ديگر مى گویند كه منظور، همان گروه هفتاد نفرى بودند كه موسى (ع) آنان را از میان قوم خویش برگزید تا پیام خدا را بشنوند. و آنان، آنچه را كه مى شنیدند، با تحریف و تغییر بازگو مى كردند.

با این بیان، مقصود از «كلام اللّه» همان سخن گفتن خدا با پیامبرش موسى(ع) است. و نیز آورده اند كه منظور از «سخنان خدا»، آن ویژگیهاى پیامبر گرامى(ص) است كه در تورات آمده بود.

ثمّ یحرّفونه من بعد ماعقلوه و هم يعلمون»

آنگاه آنها را پس از فهمیدنش، درحالیكه خود مى دانستند، تحریف مى كردند

در این مورد برخى گفته اند: منظور این است كه آنان كلام خدا را پس از آنكه دریافتند و درك كردند، دانسته و آگاهانه تحریف كردند. كه با این بیان، انگیزه آنان چیزى جز عناد و حق ستیزى نبود.

امّا گروهى نیز گفته اند: منظور این است كه آنان كلام خدا را پس از دریافت آن تغییر دادند، درحالیكه مى دانستند دربرابر این خیانت، درخور چه كیفر سهمگینى خواهند شد.

هشدارى دیگر

1. آیه شریفه بیانگر این حقیقت دردناك است كه یهود عصر رسالت پیامبر(ص)، با اینكه ازنظر تاریخى و موقعیت جغرافیایى با یهود عصر موسى(ع) فاصله بسیارى داشتند، در حق ستیزى و بهانه جویى و تحریف حقایق، همان شیوه اى را درپیش گرفتند كه پدران و نیاكان آنان دربرابر پیامبرشان موسى (ع) درپیش گرفته بودند. و مهمترین دلیل خطاب این آیات به اینان و نكوهششان بخاطر عملكرد ناهنجار گذشتگانشان، هم جهتى و هم خطّى اینان با آنان بود؛ و به همین دلیل است كه قرآن شریف به اینان هشدار مى دهد كه از عناد و لجاج و حق ستیزى دست بردارند و دربرابر قرآن و پیامبر (ص) كه نوید آن دو را دریافت داشته اند، سرتسلیم فرود آورند.

2. نكته دیگر در آیه شریفه، حقگویى و ترسیم حقایق بصورت دقیق است؛ و هم از این روست كه در آیه شریفه، تحریف كلام خدا به بعضى از آنان نسبت داده مى شود، نه به همه؛ چرا كه گروهى دست به این كار زدند، نه همه آنان.

3. این واقعیت نیز از آیه شریفه دریافت مى شود كه تحریف آیات و تغییر آنها و بازى با دین خدا، هم معناى وسیعى دارد و بدعتها، فتواهاى بى اساس، صدور احكام بى پایه و توجیه و تأویلهاى گوناگون را دربرمى گیرد، و هم این كار گناهى سهمگین شمرده شده كه كیفر آن آتش دوزخ است.

«واذا خلابعضهم الى بعض ٍ»

در این آیه شریفه، یكى از صفات ناپسند اخلاقى این گروه مورد نكوهش قرار گرفته است؛ مى فرماید: این دسته از یهود بظاهر مسلمان، هنگامى كه به مردم باایمان مى رسیدند، مى گفتند: ما به محمّد(ص) و قرآن ایمان آورده ایم، چرا كه نشانه هاى آخرین پیامبر را كه در تورات خوانده ایم، در پیامبر اسلام(ص) مى نگریم؛ امّا زمانى كه با هم مسلكان خویش خلوت مى كردند، مى گفتند: چرا از آنچه خدا در تورات به شما آموخته و از ویژگیهاى پیامبر بیان فرموده است، براى مسلمانان بازمى گویید؟