سوره بقره آیه 242-240

وَالَّذِينَ يُتَوَفَّوْنَ مِنْكُمْ وَيَذَرُونَ أَزْوَاجًا وَصِيَّةً لِأَزْوَاجِهِمْ مَتَاعًا إِلَى الْحَوْلِ غَيْرَ إِخْرَاجٍ فَإِنْ خَرَجْنَ فَلَا جُنَاحَ عَلَيْكُمْ فِي مَا فَعَلْنَ فِي أَنْفُسِهِنَّ مِنْ مَعْرُوفٍ وَاللَّهُ عَزِيزٌ حَكِيمٌ ﴿۲۴۰﴾

ترجمه : و كسانى از شما كه مرگشان فرا مى ‏رسد و همسرانى بر جاى مى‏ گذارند [بايد] براى همسران خويش وصيت كنند كه آنان را تا يك سال بهره‏ مند سازند و [از خانه شوهر] بيرون نكنند پس اگر بيرون بروند در آنچه آنان به طور پسنديده در باره خود انجام دهند گناهى بر شما نيست و خداوند توانا و حكيم است (۲۴۰)

تفسیر : (تفسیر برهان) ابو بصیر روایت می کند که از امام صادق علیه السلام در خصوص آیه: «وَالَّذِینَ یتَوَفَّوْنَ مِنکُمْ وَیذَرُونَ أَزْوَاجًا وَصِیهً لِّأَزْوَاجِهم مَّتَاعًا إِلَی الْحَوْلِ غَیرَ إِخْرَاجٍ» سؤال کردم و ایشان در پاسخ فرمودند: این آیه منسوخ شده است. به ایشان عرض کردم: پس امر چگونه بوده است؟ ایشان فرمودند: زمانی که مرد از دنیا می رفت از اصل مال مرد به مدت یک سال، نفقه ای برای زن در نظر گرفته می شد؛ سپس ارث به او تعلق نمی گرفت. در آن هنگام آیه ربع و ثمن (یک چهارم و یک هشتم)، آیه پیشین را نسخ کرد و برای زن سهمی از اموال مرد در نظر گرفته شد

پیام ها (تفسیر نور)

1- مردان، بخشى از مال خود را براى همسرانشان وصيّت كنند. «وَ الَّذِينَ يُتَوَفَّوْنَ ...وَصِيَّةً لِأَزْواجِهِمْ»

2- آينده زنان بيوه بايد تأمين شود. «مَتاعاً إِلَى الْحَوْلِ»

3- هرگونه تصميم زن در انتخاب شوهر مجدّد، بايد عاقلانه و مشروع و با احراز مصلحت باشد. «فَعَلْنَ فِي أَنْفُسِهِنَّ مِنْ مَعْرُوفٍ»

4- تشريع احكام الهى، بر اساس حكمت است. «عَزِيزٌ حَكِيمٌ»

وَلِلْمُطَلَّقَاتِ مَتَاعٌ بِالْمَعْرُوفِ حَقًّا عَلَى الْمُتَّقِينَ ﴿۲۴۱﴾  

ترجمه : و فرض است بر مردان پرهيزگار كه زنان طلاق داده شده را بشايستگى چيزى دهند

تفسیر : (تفسیر برهان) احمد بن محمد بن ابی نصر بزنطی، از عبد الکریم، از حلبی نقل می کند: از امام صادق علیه السلام در مورد آیه: «وَلِلْمُطَلَّقَاتِ مَتَاعٌ بِالْمَعْرُوفِ حَقًّا عَلَی الْمُتَّقِینَ» سؤال کردم و ایشان در پاسخ فرمودند: زن مطلقه را باید پس از پایان عده اش، به نوعی بهره مند ساخت؛ توانگر به اندازه توان خود و تنگدست به اندازه وسع خود. از ایشان پرسیدم: چگونه می توان وی را بهره مند ساخت در حالی که وی در دوره عده اش به سر می برد و و هر دو به هم هنوز امیدوار هستند و خداوند هر آن چه بخواهد میان آن دو به وجود می آورد

كَذَلِكَ يُبَيِّنُ اللَّهُ لَكُمْ آيَاتِهِ لَعَلَّكُمْ تَعْقِلُونَ ﴿۲۴۲﴾

ترجمه : بدين گونه خداوند آيات خود را براى شما بيان مى ‏كند باشد كه بينديشيد 

 تفسیر : (تفسیر اطیب البیان) ینکه‌ چنین‌ خداوند ‌برای‌ ‌شما‌ آیاتش‌ ‌را‌ بیان‌ میکند ‌باشد‌ ‌که‌ ‌شما‌ تعقل‌ نمائید) بیان‌ و تبیین‌ بمعنی‌ اظهار ‌است‌ و مفاد ‌آیه‌ شریفه‌ اینست‌ ‌که‌ خداوند ‌برای‌ ارشاد و هدایت‌ بندگان‌ آیات‌ شریفه‌ قرآن‌ و احکام‌ ‌آن‌ ‌را‌ نازل‌ فرمود و غرض‌ ‌از‌ انزال‌ ‌آنها‌ درک‌ و تفهم‌ و تعقل‌ آنان‌ ‌بود‌ ‌که‌ مصالح‌ و مفاسد و منافع‌ و مضار امور دنیوی‌ و اخروی‌ ‌را‌ درک‌ کنند و ‌خود‌ ‌را‌ ‌از‌ مهالک‌ نشئتین‌ نجات‌ دهند و حقیقت‌ عقل‌ همین‌ ‌است‌ ‌که‌ انسان‌ بواسطه‌ ‌آن‌ سعادت‌ دنیا و آخرت‌ ‌خود‌ ‌را‌ تامین‌ نماید چنانچه‌ ‌در‌ کافی‌ روایت‌ کرده‌ ‌که‌ ‌از‌ امیر المؤمنین‌ ‌علیه‌ السّلام‌ ‌از‌ عقل‌ سؤال‌ شد فرمود (العقل‌ ‌ما ‌عبد‌ ‌به‌ الرحمن‌ و اکتسب‌ ‌به‌ الجنان‌).