سوره بقره آیه 164-163

«وَإِلَهکُمْ إِلَه وَاحِدٌ لاَّ إِلَه إِلاَّ هوَ الرَّحْمَنُ الرَّحِیمُ (163) إِنَّ فِی خَلْقِ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ وَاخْتِلاَفِ اللَّیلِ وَالنَّهارِ وَالْفُلْکِ الَّتِی تَجْرِی فِی الْبَحْرِ بِمَا ینفَعُ النَّاسَ وَمَا أَنزَلَ اللّه مِنَ السَّمَاءِ مِن مَّاء فَأَحْیا بِه الأرْضَ بَعْدَ مَوْتِها وَبَثَّ فِیها مِن کُلِّ دَآبَّهٍ وَتَصْرِیفِ الرِّیاحِ وَالسَّحَابِ الْمُسَخِّرِ بَینَ السَّمَاء وَالأَرْضِ لآیاتٍ لِّقَوْمٍ یعْقِلُونَ (164)»

ترجمه : و معبود شما، معبود یگانه ای است که جز او هیچ معبودی نیست؛ (و اوست) بخشایشگر مهربان.* راستی که در آفرینش آسمان ها و زمین، و در پی یکدیگر آمدن شب و روز و کشتیهایی که در دریا روانند با آن چه به مردم سود می رساند و (هم چنین) آبی که خدا از آسمان فرو فرستاده و با آن زمین را پس از مردنش زنده گردانیده و در آن هر گونه جنبنده ای پراکنده کرده و (نیز در) گردانیدن بادها و ابری که میان آسمان و زمین آرمیده است، برای گروهی که می اندیشند واقعاً نشانه هایی (گویا) وجود دارد

تفسیر نور : هماهنگى میان عناصر طبیعت و اجزاى هستى و قوانین حاکم بر آنها، همه نشان‏ دهنده حاکمیّت و قدرت و اراده‏ خداى یگانه است. آفرینش آسمان‏ ها و توسعه دائمى آنها که دست انسان تاکنون فقط به قسمتى از اوّلین آسمان رسیده، و استحکام و طبقات هفتگانه و نظام حاکم و تناسبات و ارتباطات میان هریک و بى‏ ستون بودن و حفاظت آنها و حرکات ستارگان در مدارهاى خود و فاصله هریک از آنها، همه نشانه‏ هاى قدرت خداوند یکتاى حکیم است.
سعدى مى ‏گوید:
آفرینش، همه تدبیر خداوند دل است‏ دل ندارد، که ندارد به خداوند اقرار
کوه و دریا و درختان، همه در تسبیحند نه همه مستمعى، فهم کند این اسرار
عقل، حیران شود از خوشه زرین عنب‏ فهم، عاجز شود از حبّه یاقوت انار
پاک و بى‏ عیب، خدایى که به تقدیر عزیز ماه و خورشید، مسخّر کند و لیل و نهار
کلمه «ریاح» جمع «ریح» به معناى باد است، ولى در قرآن هر جا کلمه «ریح» آمده همراه قهر و عذاب است، مانند: «ریح صرصر» ولى هرجا کلمه «ریاح» آمده است، همراه باران و لطف الهى است. در حدیث مى‏ خوانیم: هرگاه بادى مى‏ وزید پیامبر (ص) مى‏ فرمود: «الّلهم اجعلها ریاحاً و لا تجعلها ریحاً» خداوندا! این باد را ریاحِ رحمت قرار ده، نه ریحِ عذاب.

پیام ها

۱- شناخت طبیعت، یکى از راه هاى خداشناسى است که شناخت او، قدرت، حکمت و یکتایى او را در بر دارد. «الهکم اله واحد... فى خلق السموات... لایات»
۲- خداوند، نظیر و شبیه ندارد و مرکب از اجزا نیست. «اله واحد»
۳- هم طبیعت و هم صنعتِ دست ساختِ انسان، از اوست. «خلق السموات و الارض... والفلک»
۴- هر موجودى در جهان هستى، آیه ‏اى از آیات کتاب خداوند در طبیعت است. «لایات»
برگ درختانِ سبز، در نظر هوشیار هر ورقش دفترى است، معرفت کردگار
۵ - تنها خردمندان از نگاه در هستى، درس خداشناسى مى‏ گیرند. «ان فى خلق السموات... لایات لقوم یعقلون»

تفسیر برهان : امیر المومنین (ع) : سخن در باره این که خداوند، واحد (یکی) است بر چهار قسم می باشد که دو قسم از آن، بر خداوند عز و جل روا نمی باشد و دو قسم در مورد خداوند اثبات می شود. آن دو قسمی که بر خداوند روا نمی باشد: اولی این است که آن فرد از واحد (یکی)، باب اعداد را قصد کند و این، روا نمی باشد؛ زیرا کسی که دومی ندارد، در باب اعداد، داخل نمی شود. آیا نمی دانی که هر کسی که قائل شود به این که خداوند، سومی آن سه است، کافر می باشد و دومی این است که آن فرد قائل به آن شود که یکی بردن خداوند به مانند یکی از مردم است و از آن، نوع از جنس را قصد کند و این، بر او روا نیست؛ زیرا آن، تشبیه می باشد و شأن پروردگار ما از آن، برتر و بالاتر است. و آن دو قسمی که در مورد خداوند اثبات می شود: اولی این است که آن فرد، قائل شود به این که خداوند، یکی است که در اشیاء شبیهی برای او وجود ندارد و پروردگار ما، این گونه است و دومی این است که آن فرد قائل شود به این که خداوند، تک معنایی است و در وجد، عقل و وهم قابل تقسیم نیست و پروردگار ما عز و جل این گونه است.