تفسیر سوره بقره آیه 3

الَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بِالْغَيْبِ وَيُقِيمُونَ الصَّلَاةَ وَمِمَّا رَ‌زَقْنَاهُمْ يُنْفِقُونَ » (بقره/3﴾

ايمان و عمل، در كنار هم

قرآن، هستی را به دو بخش تقسیم می‌ کند: یکی، جهان غیب که از حواس ما پوشیده و پنهان است؛ دیگری، عالَم محسوسات که طبیعت مادی است.

برخی انسان‌ ها، فقط هرچه را می‌ بینند و می‌ شنوند، می‌ پذیرند و می‌خواهند همه ‌چیز را ازطریق حواس پنج ‌گانه درک کنند. غافل از اینکه حواس محدود ما قدرت درک همه ‌چیز را ندارد. حتی قوۀ جاذبه را که خاصیتی مادی است، با حواس نمی ‌توان درک کرد. از افتادن اشیا به‌ پایین، می ‌فهمیم که زمین جاذبه دارد. پس شناخت ما از جاذبه، از راه آثار آن است نه با درک مستقیم خود آن.

بعضی توقع دارند خدا را با چشم ببینند تا به او ایمان بیاورند، چنان ‌که قوم بنی‌ اسرائیل به حضرت موسی(ع) گفتند: «لَنْ نُؤْمِنَ لَكَ حَتَّی نَرَی اللّهَ جَهْرَة» (بقره، ۵۵)؛ ما به تو ایمان نمی‌ آوریم، تا آنکه خدا را آشکارا ببینیم.

در حالی‌ که خداوند جسم نیست تا دیدنی باشد و ما از آثار باعظمت او در آفرینش، به وجود او پی می‌ بریم و به او ایمان می‌ آوریم.

افراد باتقوا و حقیقت‌جو، شناخت خود را به عالم مادی محدود نمی‌ کنند، بلکه به جهان غیب، یعنی وجود خداوند و فرشتگان و عالم آخرت که از حواس ظاهری ما پنهان هستند، ایمان دارند.

آن ‌ها اهل نماز و انفاق هستند. با نماز که یاد خداست، نیازهای روح و روان خود را تأمین می ‌کنند و به آرامش و اطمینان می ‌رسند

البته خواندنِ نماز، به‌ تنهایی، کافی نیست، بلکه باید نماز را به‌ پا داشت؛ یعنی هم خود نماز بخوانیم و هم دیگران را به نماز دعوت کنیم؛ نماز را در اول وقت، آن هم در مسجد و به ‌جماعت بخوانیم. دراین‌صورت، نماز در جامعه به‌ پا داشته می‌ شود و جایگاه خاص خود را می‌‌ یابد.

منظور اسلام از انفاق، محدود به کمک‌ های مالی نیست، بلکه بنا به دستور قرآن که می‌ فرماید: «مِمَّا رَزَقْنا» (از آنچه به شما داده‌‌ایم انفاق کنید) انفاق، ثروت و قدرت و علم و نیز هرگونه امکانات و استعدادهای خدادادی را شامل می ‌‌شود.

از اين آيه مى‌آموزيم:

1-ايمان از عمل جدا نيست و مؤمن، اهل عمل صالح است.

2-آنچه داريم از خداست؛ پس بخشی از آن را برای خدا بدهيم كه او نيز در دنيا و آخرت جبران می‌كند.

3- اسلام دينی جامع و برای ادارۀ جامعه است. با دستورِ نماز، ارتباط با خدا را سفارش می‌كند و با دستورِ زكات، ارتباط با مردم و توجه به نيازهای جامعه را.

4-برگزارى نماز، باید مستمر باشد نه موسمى و مقطعى. «یقیمون الصّلاة» (فعل مضارع بر استمرار و دوام دلالت دارد.)

5-در انفاق نیز باید میانه‏ رو باشیم.(«ممّا»، (مِن ما) است و یكى از معانى «مِن» بعض است. یعنى بعضى از آنچه روزى كرده ‏ایم - نه همه را - انفاق مى‏ كنند.) «ممّا رزقناهم»

6-از هرچه خداوند عطا كرده (علم، آبرو، ثروت، هنر و...) به دیگران انفاق كنیم. «ممّا رزقناهم ینفقون» امام صادق‏ علیه السلام مى‏ فرماید: از آنچه به آنان تعلیم داده ‏ایم در جامعه نشر مى ‏دهند.(بحار، ج 2، ص 17)

7-انفاق باید از مال حلال باشد، چون خداوند رزق («رزق»، به نعمت دائمى كه براى ادامه حیات طبق احتیاج داده مى‏ شود، اطلاق مى‏ گردد و قید تداوم و به اندازه احتیاج، آن را از مفاهیمِ احسان، اعطاء، نصیب، اِنعام و حظّ، جدا مى‏ كند. التحقیق فى كلمات‏ القرآن، ج‏4، ص 114) هر كس را از حلال مقدّر مى‏ كند. «رزقناهم»

8-اگر باور كنیم آنچه داریم از خداست، با انفاق كردن مغرور نمى ‏شویم. بهتر مى ‏توانیم قسمتى از آن را انفاق كنیم. «ممّا رزقناهم»