اهميت روزه از ديدگاه پزشكى

قسمت اول

شهيد دكتر سيد رضا پاك نژاد در مجموعه اى كه " اولين دانشگاه و آخرين پيامبر" نام دارد و رساله دوره دكتراى ايشان بوده، مطالب جالبى در مورد نكات بهداشتى و تربيتى اسلام متذكر شده اند. اين شهيد بزرگوار، بهره اى كه از دانش پزشكى داشتند، دلايل بسيارى از سنن و فرائض اسلامى را توضيح دادند. كتاب روزه ايشان نيز حاوى نكات پزشكى و علمى ارزشمندى است. به مناسبت حلول مبارك ماه رمضان بخشى از مطالب اين كتاب در شماره هاى مختلف در اختيار بازديدكنندگان عزيز قرار مى گيرد. توجه شما را به آن جلب مى نماييم.

1- روزه چيست؟

روزه (Fast) به معناى كم خوردن نيست ، بلكه به معناى خوددارى از خوردن، آشاميدن ، داشتن روابط جنسى، سخن گفتن و بالاخره پرهيز از كار كردن در فرهنگهاى مختلف به نام " روزه داري" شده است.

در ميان بوميان استراليا بر هر زنى واجب بوده كه پس از فوت شوهرش به تناسب از چند روز تا يكسال روزه بگيرد و سخن نگويد. روزه در ديانت يهود قبل از مسيحيت بود چنانچه حضرت مريم نيز بر طبق آيات نذر مى نمايد روزه بگيرد و با احدى سخن نگويد.

صائبى ها و مانويان و مسيحيان از بعضى خوردنيها اجتناب مى كنند و ما مسلمانان از خوردن و آشاميدن خوددارى مى كنيم. و دستورات ديگرى نيز در اين رابطه هست كه البته با منع از خوردن همين مقدار ماده غذايى كه امعاء و احشاء را به فعاليت وادار مى نمايد، هدف از روزه حاصل نمى شود.

2- زمان روزه دارى در قرآن كريم چيست؟

قرآن كريم آغاز روزه دارى مسلمانان را از زمان بازشناخته شدن رشته هاى سياه و سفيد آسمانى از يكديگر تعريف مى كند.

مسلمانان در آن زمان ساعت نداشتند و به همين علت  بهترين شناسايى شروع وقت روزه دارى نظر انداختن به آسمانها بوده .

در حقيقت تعيين زمان روزه يكى از هزاران معجزه اى است كه توسط قرآن مطرح شده است.

طرز طلوع و غروب خورشيد در مناطق استوايى چنان است كه از وسط آسمان مى گذرد و هر چه به دو قطب نزديكتر مى شويم. خوشيد زاويه نشين تر مى شود و از گوشه ها عبور مى كند و در مكانهايى وجود دارند كه با يك چشمك زدن خورشيد و سوسو كردن نور و در حقيقت پيدايش نوارهاى سفيد و روشن متمايز از سياه، مى توان شب و روز را از يكديگر باز شناخت و در حقيقت تعيين وقت قرآن را به عنوان اعجاز پذيرفت( تميز خطوط نورانى خورشيد از تاريكى هاى شب در تمام نقاط مسكونى كره زمين، امكان پذير و بهترين وسيله شناسايى است) طول روزه مسلمانان از طلوع اولين اشعه خورشيد تا غروب آخرين شعاع آن است و بدين ترتيب در كشورهايى كه بين خط استوا تا مدارهاى 67 درجه عرض جغرافيايى شمالى و جنوبى تقريباً واقعند، تشخيص زمان آغاز و هنگام پايان روزه دارى آسان بوده و اگر كسانى باشند كه در اراضى بين 69 درجه تا قطبين واقعند بر حسب آنچه فقها اظهار داشته اند مى توانند تقسيمات متعادلى بمنظور فوق بنمايند بدين ترتيب:

وقت روزه دارى مسلمانان از طلوع فجر صادق تا مغرب شرعى بوده و تشخيص ايندو زمان يعنى آغاز و پايان آن براى همه و حتى كسانيكه حس تشخيص شان ضعيف است آسان مى باشد.

3- چرا سى روز روزه مى گيريم؟

سالى چند روز روزه شدن و گاهى در يك ماه يك يا چند روز را انتخاب كردن مدت روزه دارى است كه امروز جهانيان هر كدام بنحوى آنرا پذيرفته اند.

در بين مسلمانان روزه واجب هر ساله در انحصار ماه رمضان است كه تقريباً سى روز مى شود.

بنديكت (Benedict) دانشمند فيزيولژى يك دوره روزه را سى و يكروز دانسته مى گويد در اين مدت در تركيب خون هيچگونه اختلاطى بهم نرسيده و آن نورى كه در بعضى از روزه داران ديده مى شود يك حالت جوانى و نشاطى است كه براى روزه داران رخ مى دهد.

دكتر ژان فروموزان(Jean Fromosan) مى گويد ذخاير كليكوژن كبدى و پروتئين خون و ذخيره چربى كه در مرد سى درصد و در زن بيست درصد است براى يك ماه بدن كافى است.

دكتر الكسيس كارل(222 انسان وجود ناشناخته) در باره روزه مطالبى دارد تا آنجا كه مى گويد با روزه دارى قند خون در كبد ميريزد و چربيهائى كه در زير پوست ذخيره شده اند و پروتئين هاى عضلات و غدد و سلولهاى كبدى آزاد مى شوند و بصرف تغذيه مى رسند كه چون با سخن ژان فروموزان كه گفت بعضى عناصر ذخيره اى بدن براى سى روز كافيست در كنار يكديگر قرار داده شود نتيجه مى گيريم كه در ظرف مدت يك ماه روزه دارى آدمى دارنده يك بدن تازه تعمير شده و آزاد گرديده از قيد و بند سموم و كهنه هاست. بعلاوه نبايد اثر فاصله هلال تا محاق و ماه را كه قريب 30 روز مى شود فراموش نمود يعنى گردش آسمانها نيز مدت روزه دارى را سى روز اعلام داشته و مى دارند.

كسانى ديگر نيز از متخصصين هستند كه ذخائر بدنى را براى سى روزه روزه دارى مناسب و كافى دانسته اند و مى دانيم اولين روز پس از ماه روزه يعنى روز اول شوال را نمى توان روزه گرفت و آنرا حرام شمرده اند، اين مسئله براى يكنواخت بودن مسلمانان و تشويق آنها است در اينكه بايد هماهنگ و در يك صف بوده و براى حفظ حدود و ثغور دستورات اسلامى كوشا باشد.